Bizler halk arasında çeviri yapan her kişi için genellikle “tercüman” kelimesini kullanırız. Oysaki her tercüme işini yapan kişiden tercüman olarak bahsetmek doğru değildir.
Bilindiği üzere, tercüme yazılı tercüme ve sözlü tercüme olmak üzere ikiye ayrılır. Tercüman ve mütercim arasındaki farklılıklar da bu ayrımla ilişkilidir. Yazılı tercüme yapanlara “mütercim”; sözlü tercüme yapanlara da “tercüman” adı verilir. Çalışma alanları farklı olan bu kişilerin, dolayısıyla çalışma ortamları ve şartları da farklılıklar gösterir. Şimdi hep birlikte, tercüman ile mütercim arasındaki farklılıklara genel bir göz gezdirelim…
- Mütercimler, işleri yazılı metinler üzerinde olduğundan dolayı ofis, ev gibi ortamlarda çalışmalarını sürdürebilir. Buna karşılık, tercümanlar sözlü kaynakların çevirilerini yaptıkları için çalışma ortamları devamlı bir değişiklik gösterir. Bu ortam bir konferans salonu olabileceği gibi, bir TV stüdyosu da olabilir.
- Tercümanların iş stresi, mütercimlere oranla daha fazladır. Çünkü tercümanlar, çevirilerini anlık veya birkaç dakika ara ile gerçekleştirir; konuşmacı kaynak dilde yaptığı konuşmasını tamamlar ve tercüman da söylenilenleri, hedef dile çevirerek ilgili kişilere aktarır. Yani denilebilir ki, bir tercümanın çevirisini son derece kusursuz tamamlaması şarttır. Mütercime baktığımızda ise, şunlar söylenebilir: Yazılı metinler üzerinde çeviri yapan mütercimlerin, çalışmalarını tamamlamaları için daha fazla süreleri vardır. Bunun yanı sıra mütercim, geriye dönüp çevirilerini kontrol edebilir ve varsa hatalarını düzeltebilir.
- Mütercimler, çalışmalarını ofiste, evde veya diledikleri başka herhangi bir ortamda yürütebilirler; rahat bir çalışma ortamları vardır. Buna karşılık tercümanların, çevirilerini yaptıkları sabit bir ortam yoktur; onların çalışma ortamları, ihtiyaç duyulan her yerdir. Bu bir konferans, kongre, sempozyum veya bir iş toplantısı, özel davet ya da tur gezisi olabilir.
- Mütercimler, çevirisi yapılacak metinleri tamamladıktan sonra o günkü mesaisini bitirebilir. Tercümanların bunu yapabilmesi ise, katılım gösterdiği toplantının bitimine bağlıdır.
Dünyada yazılı ve sözlü çevirilerde ağırlıklı olarak İngilizce tercüme kullanılmaktadır.
